- Octrooidata worden internationaal toegankelijker om sneller niches te vinden voor nieuwe innovaties die echt impact hebben.
- Vanaf juni 2023 biedt het unitair octrooi met 1 octrooi bescherming in 17 Europese landen. Een unitaire rechtbank beslist over inbreuk- en nietigheidszaken.
- Octrooicentrum Nederland coördineert de algemene voorlichting over intellectueel eigendom in Nederland in samenwerking met partners.
- We leveren een belangrijke bijdrage aan de modernisering van de Rijksoctrooiwet om de waarde en de rechtszekerheid van verleende octrooien te vergroten.
3.1 Europees Octrooibureau (EOB)
Het Europees Octrooibureau (EOB) heeft in 2022 een aantal belangrijke stappen gezet die de toekomst van het bureau mede zullen bepalen. Zo is besloten om een zogeheten Mobility Programme in te voeren. Dat houdt in dat medewerkers van de nationale bureaus voor een beperkte periode gedetacheerd kunnen worden bij het EOB. De bedoeling is dat het EOB leert van de culturen van de lidstaten, maar ook dat de relatie tussen de lidstaten en het EOB versterkt wordt.
Daarnaast heeft de Administrative Council van het EOB het plan goedgekeurd om de octrooidata die het EOB onder zijn hoede heeft, toegankelijker te maken, maar dan wel gekoppeld aan tal van andere databases. Het idee is dat door deze koppeling wetenschappers en uitvinders beter in staat zullen zijn om de niches te vinden waar nieuwe innovaties een goede kans maken om ook daadwerkelijk tot impact te leiden.
3.2 Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom (WIPO)
Tijdens de General Assembly van de WIPO in de zomer van 2022 was een terugkerend onderwerp de technische steun van het WIPO-kantoor aan de Oekraïense collega’s, die deels noodgedwongen buiten hun kantoor moesten werken. Op verschillende momenten werd een hoofdelijke stemming aangevraagd over onderwerpen die aan de situatie in Oekraïne gelieerd waren, waarop de Assembly bij meerderheid tot een besluit kon komen. Dit was een unicum voor het WIPO, omdat vrijwel altijd unanimiteit bereikt wordt in de besluitvorming.
3.3 Sancties tegen Rusland
Naar aanleiding van de inval van Rusland in Oekraïne heeft de Europese Commissie sancties opgelegd tegen bepaalde personen, bedrijven en organisaties. Deze sancties houden onder andere in dat economische goederen moeten worden bevroren. Octrooien worden ook gezien als een economisch goed en daarom heeft Octrooicentrum Nederland in overleg met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) een aantal Nederlandse EP-octrooien bevroren van ondernemingen en/of personen die op de sanctielijst voorkomen. In het register is duidelijk aangegeven wanneer een bepaald octrooi onder de sanctieregeling valt.
3.4 Hergebruikte aanvragen
In 2021 nam het aantal aanvragen die volledig niet nieuw waren langzaam toe (zie ook grafiek 8 van hoofdstuk 1). Aan het einde van dat jaar en aan het begin van 2022 werd Octrooicentrum Nederland overstelpt met aanvragen die een-op-een (machine)vertalingen waren van eerder gepubliceerde aanvragen (hergebruikte aanvragen). Uit onderzoek bleek dat dit voornamelijk aanvragen waren die waarschijnlijk werden ingediend vanwege subsidies die aanvragers konden krijgen van lokale Chinese overheden voor buitenlandse octrooicertificaten. Na een dringende oproep van Octrooicentrum Nederland nam het aantal vanaf februari 2022 enigszins af, maar dit type aanvraag vormde nog altijd een buitensporige belasting van de nationale octrooiverlening.
Octrooicentrum Nederland heeft – na overleg met de landsadvocaat en het ministerie van EZK – besloten een beroep te doen op een middel buiten de octrooiwet, te weten het leerstuk ‘misbruik van bevoegdheid’. Het is duidelijk dat een-op-een gekopieerde aanvragen geen waarde toevoegen en niet bijdragen aan innovatie in het algemeen, en het octrooisysteem daarom oneigenlijk gebruiken. Octrooicentrum Nederland heeft een notificatie uitgevaardigd dat hergebruikte aanvragen die zijn ingediend na 1 september 2022 niet meer in behandeling genomen worden. Dit heeft ertoe geleid dat het indienen van hergebruikte aanvragen na 1 september inderdaad nagenoeg is opgehouden.
3.5 Unitair octrooi en Unified Patent Court (UPC)
De belangrijkste internationale ontwikkeling op octrooigebied zijn de laatste voorbereidingen op de invoering van het unitaire octrooisysteem op 1 juni 2023. Het unitair octrooi is 1 octrooi dat bescherming zal geven in 17 Europese landen. Behalve het unitair octrooi zal er ook een unitair octrooigerecht (rechtbank) komen: het Unified Patent Court (UPC). Het UPC beslist over inbreukzaken en nietigheidszaken bij bestaande Europese octrooien én nieuwe unitaire octrooien.
In oktober 2022 maakte het UPC de benoeming van 34 juridisch gekwalificeerde en 51 technisch gekwalificeerde rechters bekend. Verder zijn de divisies van het Court of First Instance (CFI) vastgesteld. Voor Nederland zetelt de lokale divisie van het CFI in Den Haag. Er nemen altijd 2 Nederlandse rechters aan het panel deel.
Wat er precies gaat gebeuren als het Unified Patent Court in werking treedt, laat zich lastig voorspellen. Maar 2023 wordt vermoedelijk wel het spannendste jaar uit mijn carrière als octrooigemachtigde.
3.6 Rol van Octrooicentrum Nederland bij beleidsinbreng
Octrooicentrum Nederland is een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van EZK. In die zin voert Octrooicentrum Nederland de Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 95) uit. Maar de opdracht van onze organisatie gaat verder dan dat. Nadat in 2018 een beleidsevaluatie duidelijk maakte dat er grote behoefte is aan verbeterde en meer specialistische voorlichting op het gebied van intellectueel eigendom (IE), heeft Octrooicentrum Nederland ook die taak door de jaren heen uitgebouwd.
In 2022 heeft het ministerie van EZK het takenpakket van onze organisatie nog verder verdiept. Het ministerie wil dat de algemene IE-voorlichting in Nederland wordt gebundeld, en heeft Octrooicentrum Nederland gevraagd de coördinatie daarvan op zich te nemen. Samen met de grootste andere organisaties die zich op het werkveld van IE bewegen – het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP), de Kamer van Koophandel (KVK) en de Raad voor plantenrassen – heeft Octrooicentrum Nederland eerste verkennende stappen gezet.
Daarnaast is het ministerie van EZK al een aantal jaren aan het werk om het hele stelsel van de octrooiwetgeving te actualiseren. Het registratieoctrooi zoals we dat nu kennen in Nederland, ligt onder de loep, omdat het bedrijfsleven aangeeft dat het meer rechtszekerheid wenst in het systeem. Deze verandering geeft de wetgever de mogelijkheid om tegelijk allerlei andere zaken die niet meer up-to-date zijn, aan te passen aan de huidige tijd. Octrooicentrum Nederland participeert actief in dit proces.
3.7 Modernisering Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 95)
De Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 95) wordt in de komende jaren gemoderniseerd. Dit is nodig om de waarde en de rechtszekerheid van verleende octrooien te vergroten en om ons nationale octrooisysteem nog toegankelijker te maken. De inwerkingtreding van de nieuwe Rijksoctrooiwet wordt niet voor 2025 verwacht.
Bij de modernisering is het de bedoeling een toetsingsprocedure voor alle octrooiaanvragen in te voeren. Dit houdt in dat Octrooicentrum Nederland op verzoek van een aanvrager de octrooiaanvraag toetst op de vereisten van nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid. Derde partijen kunnen zich niet actief mengen in de toetsingsprocedure. Voor hen staat onder de nieuwe wet de oppositieprocedure open om op die manier de geldigheid van een verleend getoetst octrooi te betwisten via een laagdrempelige procedure bij Octrooicentrum Nederland.
De modernisering van de Rijksoctrooiwet 1995 gebeurt onder leiding van het ministerie van EZK, maar Octrooicentrum Nederland levert daar een belangrijke bijdrage aan. Het afgelopen jaar heeft de nadruk gelegen op de vraag of er in het nieuwe systeem naast het inhoudelijk getoetste octrooi ook nog een ongetoetst verleend octrooi zou moeten bestaan. Ook is veel tijd besteed aan het verbeteren van bestaande wetsartikelen. De voorbereidingen voor de modernisering van de ROW 95 gaan in 2023 verder.
De modernisering van de Rijksoctrooiwet is belangrijk voor EZK. De professionele expertise van de medewerkers van Octrooicentrum Nederland helpt ons om een wet te maken die beantwoordt aan de behoeften van de praktijk en die goed uitvoerbaar is.
3.8 Orde van Octrooigemachtigden
In 2022 hebben Octrooicentrum Nederland en de Orde van Octrooigemachtigden op diverse vlakken uitstekend samengewerkt. Zo vond er overleg plaats met de pr-commissie van de Orde over gastcolleges. Ook waren er presentaties van octrooigemachtigden bij de workshops en evenementen van Octrooicentrum Nederland. Andersom zijn sprekers van Octrooicentrum Nederland te gast geweest op evenementen van de Orde. Om de goede samenwerking verder te onderstrepen – en te vergemakkelijken – kreeg Octrooicentrum Nederland tijdens de jaarvergadering van de Orde ruimte om zijn regioadviseurs te presenteren. Daarnaast kreeg Thijs Spigt als nieuwe directeur van Octrooicentrum Nederland de gelegenheid om zijn visie te geven op de samenwerking tussen beide organisaties.
In 2022 was er tweemaal periodiek overleg met het bestuur van de Orde van Octrooigemachtigden, waarbij ook de directie Innovatie en Kennis van het ministerie van EZK vertegenwoordigd was. Deze overleggen draaiden vooral om de modernisering van de Rijksoctrooiwet 1995, maar ook andere onderwerpen kwamen aan bod. Zoals de komst van het Unified Patent Court, de stand van zaken van de substantive patent law harmonization (SPLH) en de Oekraïne-crisis en de daaruit voortvloeiende sancties. Meerdere malen heeft overleg plaatsgevonden met de juridische commissie van de Orde over de aankomende wetswijzigingen en over de toestroom van hergebruikte aanvragen.
Na alle covidbeperkingen heeft Octrooicentrum Nederland in 2022 geprobeerd de beëdigingen tot octrooigemachtigde een wat feestelijker tintje te geven. Omdat het beroep van octrooigemachtigde beschermd is in de wet, neemt de directeur van Octrooicentrum Nederland deze beëdiging af. Octrooicentrum Nederland doet dit al jaren in goede samenwerking met het bestuur en de Raad van Toezicht van de Orde. In 2022 heeft Octrooicentrum Nederland 20 nieuwe octrooigemachtigden beëdigd en met hen en hun vrienden, familie en collega’s het glas mogen heffen.
3.9 Commissie van Acht
De Commissie van Acht is een overlegorgaan van Octrooicentrum Nederland en fungeert als adviesorgaan voor het ministerie van EZK. De commissie bestaat uit belanghebbenden die direct met de uitvoering van de Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 95) te maken hebben, zoals de Orde van Octrooigemachtigden, VNO-NCW, de Vereniging voor Intellectuele Eigendom, het Contactorgaan Vrije Octrooigemachtigden en de rechterlijke macht.
In 2022 is in de vergaderingen veel aandacht besteed aan de vormgeving en de mogelijke consequenties van de verschillende keuzes in de voorgenomen modernisering van de ROW 95. Na lange discussies lijkt er consensus te zijn bereikt over de keuze voor een getoetst octrooi zonder gebruiksmodel. Over het introduceren van een versnelde verleningsprocedure wordt nog gediscussieerd.
Ook de laatste ontwikkelingen rondom het Unified Patent Court en het unitair octrooi werden besproken. Wij waarderen het enorm dat we met de Commissie van Acht een adviesorgaan hebben van zeer gespecialiseerde professionals die bereid zijn hun tijd vrij te maken om ideeën en opinies over ontwikkelingen op octrooigebied te delen en uit te wisselen.