Octrooiverlening

2.1 Ingediende en verleende octrooien in de periode 2017-2021

De cijfers in dit jaarbericht hebben voornamelijk betrekking op de octrooiaanvragen en -verleningen die Octrooicentrum Nederland onder de Rijksoctrooiwet registreert. Ook presenteren we cijfers over de verleningen van octrooiaanvragen onder het Europees Octrooiverdrag, waarbij Nederland is aangewezen als land waar het octrooi rechtsgeldig moet zijn. In de cijfers zijn niet meegenomen de octrooiaanvragen die vanuit Nederland zijn ingediend bij het Europees Octrooibureau (EOB), de World Intellectual Property Organization (WIPO) of buitenlandse nationale octrooibureaus.

We presenteren de cijfers in deze onderdelen, die we in de volgende grafieken toelichten:

• ingediende octrooiaanvragen;
• verleende octrooien;
• ingetrokken en vervallen aanvragen;
• verzoek- en bezwaarschriften;
• aanvullende beschermingscertificaten (ABC’s);
• IPC-verdeling van verleende octrooien;
• aanvragen uit het buitenland, met specifieke aandacht voor China;
• Europese octrooien die in Nederland gevalideerd zijn (EPNL-octrooien);
• ontvangen vertalingen van octrooien;
• regionale verdeling van verleende octrooien.

2.1.1 Ingediende octrooiaanvragen

In de afgelopen 5 jaar is het aantal octrooiaanvragen dat is ingediend bij Octrooicentrum Nederland gestegen tot 3.622 nieuwe aanvragen in 2021. In 2020 waren dat er 3.023. Dat betekent een stijging van bijna 20%. Daarmee lag ook in 2021 – net als het jaar daarvoor – het aantal octrooiaanvragen dat in een jaar werd ingediend weer boven de 3.000. Het aantal octrooiaanvragen in Nederland vertoont al jaren een stijgende lijn. De afgelopen 3 jaar steeg dat aantal gemiddeld ongeveer 13% per jaar. Deze groei komt met name door een groei van de aanvragen vanuit het buitenland, vooral vanuit China en de VS. Meer hierover in de paragraaf Aanvragen uit het buitenland.

2.1.2 Verleende octrooien en ingetrokken en vervallen aanvragen

In 2021 hebben we onder de Rijksoctrooiwet 2.264 octrooien verleend. Dit aantal is flink hoger dan het aantal verleningen in 2020: 1.911 aanvragen. De groei is een logisch gevolg van de groei in het aantal aanvragen in 2019 en 2020. De verlening van octrooien vindt namelijk 18 maanden na de aanvraag plaats.

Het aantal ingetrokken en vervallen aanvragen bleef vrijwel gelijk. Het aantal aanvragen dat vóór verlening werd ingetrokken, daalde in 2021 licht, net als in voorgaande jaren. Dit werd gecompenseerd door een stijging van het aantal vervallen aanvragen.

Ingetrokken en vervallen aanvragen 2017 t/m 2021

2.1.3 Verzoek- en bezwaarschriften om herstel in de vorige toestand

Het aantal verzoekschriften lag in 2021 bijna op hetzelfde niveau als in 2020. Dat geldt ook voor het aantal bezwaarschriften. In 2020 was er nog een daling te zien in de aantallen verzoek- en bezwaarschriften ten opzichte van 2019. Het aantal aanvragen om advies daalde in 2021 tot het niveau van 2018 en 2019, na een flinke stijging in 2020.

2.1.4 Aanvullende beschermingscertificaten (ABC’s)

Met uitzondering van 2018 laat het aantal aanvragen voor aanvullende beschermingscertificaten de afgelopen 5 jaren een vrij constant beeld zien. In 2021 waren er 63 aanvragen voor ABC’s voor geneesmiddelen, en 4 voor bestrijdingsmiddelen.

2.1.5 Verdeling van verleende octrooien over technologiegebieden

Om de verdeling te bepalen van de verleende octrooien over de verschillende technologiegebieden, hebben we gebruikgemaakt van een technologie-classificatie in 5 hoofdtechnologiegebieden. Deze IPC-classificatie (International Patent Classification) is ontworpen voor de World Intellectual Property Organization (WIPO).

De verdeling van de verleende octrooien over de verschillende technologiegebieden is redelijk constant in de afgelopen 5 jaar. Ongeveer 40% van de verleende octrooien is afkomstig uit de werktuigbouw. Daarnaast worden veel octrooien verleend in overige technologiegebieden, met name in de bouw. Er is wel een zeer lichte daling zichtbaar voor het aandeel van dit technologiegebied. Er is een lichte groei waarneembaar in de octrooien die betrekking hebben op chemie of farmacie.

2.1.6 Aanvragen uit het buitenland, met specifieke aandacht voor China

In de periode 2017 t/m 2021 is het aantal octrooiaanvragen uit het buitenland meer dan verdrievoudigd. Met name in 2020 en 2021 is het aanval aanvragen vanuit het buitenland sterk toegenomen. Voor een belangrijk deel gaat het hier om aanvragen uit China. Dat aantal is de afgelopen 5 jaar flink gegroeid. In 2021 is het aantal aanvragen uit China meer dan verdubbeld ten opzichte van 2020, tot 892 aanvragen. De groei van het aantal aanvragen uit China kan voor een deel worden verklaard door de financiële steun die Chinese regionale en nationale overheden aan bedrijven geven wanneer zij octrooi aanvragen – ook in landen buiten China. Onderzoek laat zien dat een groot deel van de aanvragen uit China al eerder in andere landen zijn gepubliceerd en dus niet nieuw zijn.

Van de 3.622 octrooiaanvragen die in 2021 zijn ingediend, zijn 2.948 (81%) in het Engels ingediend; vaak ook door Nederlandse aanvragers. De verklaring hiervoor is dat deze aanvragers hun aanvraag zeer waarschijnlijk willen doorzetten naar met name het Europees Octrooibureau (EOB). Voor Nederlandse aanvragers fungeert Octrooicentrum Nederland dus als opstap naar octrooirechten over de grens. Op deze manier faciliteert Octrooicentrum Nederland het zakendoen op de Europese markt.

2.1.7 Europese octrooien die in Nederland gevalideerd zijn (EPNL-octrooien)

In 2020 is een daling ingezet van het aantal Europese octrooien die in Nederland gevalideerd is. Dat zijn Europese octrooien die het Europees Octrooibureau (EOB) verleend heeft en waarin (ook) Nederland werd aangewezen als land waar dat octrooi geldig zou moeten worden. Deze daling heeft zich in 2021 voorgezet. In 2020 werden er nog 132.781 octrooien vanuit het EOB verleend die ook geldig zijn in Nederland. In 2021 waren dit 108.480 octrooien.

In de cijfers is ook te zien dat het EOB lang bezig is geweest om werkachterstanden weg te werken. De toenemende stroom Europese octrooien tot en met 2020 is het directe gevolg van de sterk toegenomen productie bij het EOB.

2.1.8 Ontvangen vertalingen

Net als bij het aantal verleende Europese octrooien, lijkt ook het aantal ontvangen vertalingen van Europese octrooien over zijn piek heen. In 2021 hebben octrooihouders voor Europese octrooien 26.477 vertalingen ingediend bij Octrooicentrum Nederland. Met deze vertaalde, oorspronkelijk Europese octrooien erbij kwam het totaal aantal levende octrooirechten in Nederland eind 2021 uit op het recordaantal van 230.214 stuks. Alle levende octrooirechten zijn in te zien in het digitale octrooiregister van Octrooicentrum Nederland: www.octrooiregister.nl.

2.1.9 Regionale verdeling van verleende octrooien Rijksoctrooiwet in 2017-2021

Op de kaart van Nederland is de regionale verdeling te zien van het aantal verleende octrooien onder de Rijksoctrooiwet, per 100.000 inwoners, in de periode 2017-2021. Daarbij is gebruikgemaakt van de verdeling in zogeheten COROP-gebieden. De COROP-indeling is een regionaal niveau tussen gemeenten en provincies in en wordt gebruikt voor analytische doelen.

Elk COROP-gebied bestaat uit een centrale kern (bijvoorbeeld een stad) met een omliggend gebied dat nauw verbonden is met de kern. De begrenzing van de COROP-gebieden volgt de provinciale grenzen. Internationale octrooien verleend door het Europees Octrooibureau (EOB) zijn in deze figuur niet meegenomen.

De regio Delft inclusief het Westland heeft met meer dan 224 octrooien per 100.000 inwoners de hoogste octrooidichtheid. Deze octrooien zijn afkomstig van de TU Delft en de vele technologisch innovatieve mkb’ers in de regio, waaronder spin-offs van de TU Delft en innovatieve bedrijven in het Westland. Delft wordt op afstand gevolgd door Zuidoost-Noord-Brabant (Eindhoven en omgeving) met iets meer dan 101 octrooien per 100.000 inwoners en de Achterhoek met iets meer dan 68 octrooien per 100.000 inwoners.

Regionale verdeling van verleende octrooien in 2017-2021

2.2 Wettelijke adviezen volgens artikel 84 van de Rijksoctrooiwet

Wie twijfelt over de geldigheid van een verleend octrooi kan op grond van artikel 84 van de Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 95) aan Octrooicentrum Nederland vragen advies uit te brengen over de toepasselijkheid van de nietigheidsgronden. In 2021 heeft Octrooicentrum Nederland 8 verzoeken om advies ontvangen en in die gevallen ook advies uitgebracht. Vanwege de coronamaatregelen was het niet altijd mogelijk om fysieke hoorzittingen te houden. Om vertraging in de oplevering van deze wettelijke adviezen te voorkomen, zijn we soms uitgeweken naar een online hoorzitting.

2.3 Internationale aanvragen (PCT-route)

Het aantal internationale aanvragen laat sinds 2019 een lichte daling zien. In 2021 was dit aantal gedaald naar 804 aanvragen. In 2018 waren er nog meer dan 900 aanvragen. Voor een octrooiaanvraag volgens de PCT-procedure is Octrooicentrum Nederland een zogenoemd 'receiving office'. U kunt een octrooiaanvraag volgens de PCT-procedure daarom online of op papier bij ons indienen. Zie Aanvraagproces PCT-procedure wereldwijd octrooi (rvo.nl).

2.4 Modernisering van de Rijksoctrooiwet 1995

De Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 95) wordt in de komende jaren gemoderniseerd. Dit is nodig om de waarde en de rechtszekerheid van verleende octrooien te vergroten en om ons nationale octrooisysteem nog toegankelijker te maken. De inwerkingtreding van de nieuwe Rijksoctrooiwet wordt niet voor 2024 verwacht.

Bij de modernisering is het de bedoeling een toetsingsprocedure in te voeren. Dit houdt in dat Octrooicentrum Nederland op verzoek van een aanvrager de octrooiaanvraag toetst op de vereisten van nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid. Derde partijen kunnen zich niet actief mengen in de toetsingsprocedure. Voor hen staat onder de nieuwe wet de oppositieprocedure open om op die manier de geldigheid van een verleend getoetst octrooi te betwisten via een laagdrempelige procedure bij Octrooicentrum Nederland.

Verder is belangrijk dat aanvragers die met hun octrooiaanvraag een mondiale (PCT-)route zijn ingegaan maar daar om specifieke redenen van afzien, hun internationale octrooiaanvraag kunnen voortzetten als nationale (Nederlandse) octrooiaanvraag, met behoud van hun prioriteitsrecht.

Veel stakeholders hebben de wens uitgesproken om de optionele toetsing snel in te ruilen voor een systeem waarin alle octrooiaanvragen inhoudelijk worden getoetst. Dan zou het huidige systeem met ongetoetst verleende octrooien verdwijnen. Enkele andere stakeholders willen het huidige systeem juist handhaven, omdat het laagdrempelig is. Om rekening te houden met de positie van de verschillende stakeholders, zien we op dit moment een toekomstig octrooisysteem met getoetste octrooien voor ons, aangevuld met de optie van een ongetoetst gebruiksmodel. Zo zijn ook de nationale octrooisystemen in de meeste andere landen in Europa opgezet. Voorlopig is het echter de bedoeling dat onder een nieuwe wet gestart wordt met toetsing op verzoek. De voorbereidingen voor de modernisering van de ROW 95 gaan in 2022 verder.

2.5 Partners in octrooiverlening

Orde van Octrooigemachtigden

In 2021 zijn de afspraken uit het ’Memorandum van Overeenstemming ter versterking van het gebruik van het octrooisysteem‘ tussen Octrooicentrum Nederland en de Orde van Octrooigemachtigden verder ingevuld. Beide partijen zijn tevreden over de samenwerking die steeds intensiever wordt. Hierbij wordt onder andere inhoudelijke informatie uitgewisseld, worden gastcolleges en webinars gevolgd, en worden partijen die informatie zoeken naar elkaar doorverwezen.

Octrooicentrum Nederland heeft in 2021 2 keer overlegd met het bestuur van de Orde van Octrooigemachtigden. Hierbij schoof ook de directie Innovatie en Kennis van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat aan. Het draaide in deze overleggen vooral om de modernisering van de Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 95) en het Europese Unified Patent Court (UPC) dat mogelijk eind 2022 of begin 2023 in werking zal treden. Vlak voor het einde van 2021 werd bekend dat Oostenrijk de laatste stap in het ratificatieproces heeft gezet waardoor er nu een meerderheid is om het UPC ook daadwerkelijk van start te laten gaan.

Commissie van Acht

De Commissie van Acht is het overlegorgaan van Octrooicentrum Nederland en de directie Innovatie en Kennis van het ministerie van EZK. De commissie heeft dit jaar 4 keer online vergaderd met stakeholders als de Orde van Octrooigemachtigden, VNO-NCW, de Vereniging voor Intellectuele Eigendom, het Contactorgaan Vrije Octrooigemachtigden en de rechterlijke macht. Zoals altijd werden hierbij actuele thema’s intensief besproken. Denk hierbij aan de verlenging van de COVID-19-noodwet Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 95), de vormgeving van de voorgenomen modernisering van de ROW 95, de ontwikkelingen rond het Unified Patent Court en het unitair octrooi en ook vele zaken die spelen bij het Europees Octrooibureau. De partners die meedoen aan deze overleggen waarderen het altijd zeer dat ideeën en opinies over ontwikkelingen op octrooigebied worden gedeeld en uitgewisseld.

Periodiek Administratief Overleg (PAO)

Goed samenwerken met onze klanten vinden we belangrijk. Ook in 2021 hebben we daarom 2 keer een digitaal Periodiek Administratief Overleg georganiseerd met en voor onze klanten. Daaraan namen octrooigemachtigden en hoofden van de administratie van gemachtigdenkantoren en Formalities Officers deel. Doel van deze bijeenkomsten is onze klanten te informeren en feedback op te halen over onze dienstverlening en in het bijzonder ook de MyPage-module van ons backofficesysteem BPP. Op de agenda van deze bijeenkomsten stonden onder meer de ontwikkelingen op octrooigebied in een ruimer verband, zoals de toekomstige impact van het unitair octrooi.

Ook dit jaar hebben Octrooicentrum Nederland en de Orde van Octrooigemachtigden verschillende gezamenlijke activiteiten georganiseerd om de kennis van intellectueel eigendom (IE) in Nederland uit te dragen en te verbeteren. Zo plaatsen we op onze website nieuwsberichten van Octrooicentrum Nederland. We hebben ons ook samen ingespannen om de communicatie te verbeteren met het ministerie en andere betrokken partijen op het gebied van IE-dienstverlening. Daarnaast hebben we stilgestaan bij nieuwe octrooi-wetgeving en het effect van IE op het vestigingsklimaat in Nederland. In 2022 zal de agenda voor een groot deel bepaald worden door de start van het UPC, de nieuwe wetgeving die moet leiden tot een herziening van de Rijksoctrooiwet en het herinvoeren van een getoetst octrooi en oppositie.